21 listopada br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, przedłożony przez Ministerstwo Rozwoju, w którym znajdziemy istotną zmianę odnośnie funkcjonowania tzw. małego ZUS-u.

Projekt realizuje założenia przyjęte w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w obszarze „małe i średnie przedsiębiorstwa”, w zakresie znoszenia barier w funkcjonowaniu niewielkich podmiotów. Bezpośrednim celem projektu jest poprawa sytuacji finansowej mikroprzedsiębiorców i przeżywalności ich firm, szczególnie po zakończeniu okresu „preferencyjnego” poprzez ograniczenie obciążeń z tytułu opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne i powiązanie ich wysokości z dochodem.

Mikroprzedsiębiorcy zwracają uwagę, że wysokość składek na ubezpieczenia społeczne jest nieadekwatna do ich możliwości finansowych. Obowiązująca obecnie reguła ogólna, czyli stała podstawa wymiaru składek, nieuzależniona od wysokości przychodów, niezależnie od swojej funkcji dla systemu ubezpieczeń społecznych, może mieć również negatywny wpływ na przeżywalność prowadzonego biznesu. To właśnie w momencie pojawienia się obowiązku opłacania pełnej wysokości składek (tj. po wyczerpaniu możliwości płacenia składek preferencyjnych), wielu przedsiębiorców decyduje się na zakończenie działalności gospodarczej.

W wyniku analiz uchwalona została ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. poz. 1577 i 2244), uzależniająca składki na ubezpieczenia społeczne od wysokości przychodu uzyskiwanego przez najmniejszych przedsiębiorców, tzw. „Mały ZUS”. Po roku funkcjonowania ustawy, na podstawie przeprowadzonych obserwacji oraz biorąc pod uwagę opinie przedsiębiorców, zdecydowano o konieczności nowelizacji przepisów, która włączy kolejne grupy przedsiębiorców do nowej ulgi.

Ale do sedna, co to jest mały ZUS plus?

Od początku 2020 r. ok. 320 tys. najmniejszych przedsiębiorców będzie mogło skorzystać z tzw. Małego ZUS-u plus.

Przedsiębiorcy będą mogli płacić obniżone i liczone proporcjonalnie od dochodu składki na ubezpieczenia społeczne (obejmują one obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). Rozwiązanie te obejmie mikrofirmy, dla których sztywna / ryczałtowa wysokość składek na ubezpieczenia społeczne to zbyt duże obciążenie, a dotychczasowe uzależnienie wysokości składek od przychodu, a nie od dochodu, nie odzwierciedlało faktycznej sytuacji finansowej firm.

Rząd wyszedł naprzeciw tym postulatom i przygotował rozwiązanie wprowadzające tzw. Mały ZUS plus. Obniży ono składki tym, którzy już obecnie korzystają z Małego ZUS-u, a jednocześnie poszerzy grono przedsiębiorców, którzy nie kwalifikowali się do tej ulgi. W praktyce chodzi o poszerzenie rozwiązań tzw. „Małego ZUS-u” w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę.

Jakie są zasady funkcjonowania / warunki małego ZUS-u plus?

1. Aby skorzystać z nowego rozwiązania w 2020 r., trzeba będzie wykazać roczny przychód za 2019 r. nie przekraczający 120 tys. zł. W tym przypadku składki będą liczone od dochodu i będą niższe średnio o kilkaset złotych miesięcznie.
2. Z tego rozwiązania będą mogły skorzystać osoby prowadzące już działalność gospodarczą, w tym przedsiębiorcy, którzy mają firmę od wielu lat – w tym co najmniej 60 dni w poprzednim roku.
3. Obniżoną składkę będzie można opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy (3 lata) w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych (5 lat) prowadzenia działalności – po tym okresie z ulgi będzie można skorzystać ponownie. Czasowe ograniczenie ulgi jest konieczne, aby płacący niższe składki przedsiębiorcy mogli uzbierać staż wymagany do emerytury. Chodzi o to, aby wziąć pod uwagę nie tylko aktualną sytuację przedsiębiorcy, ale także jego zabezpieczenie w przyszłości. Dlatego też tzw. Mały ZUS plus będzie rozwiązaniem dobrowolnym.
4. Z rozwiązania nie będą mogli skorzystać np. przedsiębiorcy, którzy wykonują działalność na rzecz swoich byłych pracodawców – chodzi o to, aby zapobiegać zjawisku „wypychania” pracowników z etatu na samozatrudnienie,
5. Poza tym z obniżki składek nie skorzystają przedsiębiorcy, którzy rozliczali się w poprzednim roku w formie karty podatkowej i jednocześnie korzystali ze zwolnienia sprzedaży z podatku VAT
6. Oprócz dotychczasowego obowiązku przedkładania przez przedsiębiorcę informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz o podstawie wymiaru składek, powinien on przekazywać dane dotyczące dochodu oraz form opodatkowania. Te dodatkowe informacje przedsiębiorcy będą składać, jak dotychczas, w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej. Nie będzie to więc wymagać wypełniania żadnych dodatkowych nowych formularzy ani druków.
7. Co do zasady, chęć korzystania z Małego ZUS-u plus będzie można zgłosić do końca pierwszego miesiąca obowiązywania tej regulacji. Jednak w przypadku, gdy uprawnienie do korzystania z Małego ZUS-u plus uzyska się później, w trakcie roku, wówczas będzie przysługiwał termin 7 dni.
8. Nie zmieni się kolejność korzystania z ulg w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne: najpierw „ulga na start”, potem 24 miesiące preferencyjnych składek, a następnie Mały ZUS plus.

Obliczenie podstawy wymiaru składek przy małym ZUS plus:

Wzór do wyliczenia podstawy przedstawia się następująco:

Podstawa wymiaru = [ (roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym) / (liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym) ] x 30

Następnie wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy i jest mnożony przez współczynnik 0,5. Tak otrzymaną kwotę ponownie zaokrąglamy do pełnych groszy.

Podsumowanie mały ZUS plus:

W efekcie proponowanej zmiany według Ministerstwa Rozwoju:

• zwiększy się liczba przedsiębiorców uprawnionych do skorzystania z proporcjonalnych składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji poprawi się rentowność niskoprzychodowych działalności gospodarczych.
• powiązanie wysokości składek z dochodami w bardziej sprawiedliwy niż dotychczas sposób, odzwierciedlać będzie realne możliwości finansowe mniejszych firm.
• dzięki rozszerzeniu Małego ZUS-u najmniejsi przedsiębiorcy każdego miesiąca będą oszczędzać średnio po kilkaset złotych. Przykładowo, przedsiębiorca, którego miesięczny przychód w 2019 r. wynosił średnio 7 tys. zł, a dochód – 3 tys. zł, w 2020 r. zapłaci na ubezpieczenia społeczne ok. 474 zł miesięcznie (zaoszczędzi ok. 518 zł).
• zakłada się, że ustawa wpłynie pozytywnie na przeżywalność przedsiębiorstw oraz przyczyni się do rozwoju polskiego biznesu,
• szacowany koszt nowego rozwiązania dla finansów publicznych w pierwszym roku jego obowiązywania to ok. 1,3 mld zł.